نحوه رمز گشایی خط میخی فارسی باستان

   خط میخی فارسی باستان پس از انقراض دولت هخامنشی از رواج افتاد و خواندن آن فراموش شد.تا اینکه ، اخبار و گزارش هایی که جهانگردان و سیاحان اروپایی از اوایل قرن هفدهم میلادی به این سوی ، به هنگام سیر و سیاحت در شرقو بازدید از ویرانه های تخت جمشید ، فراهم کرده بودند، توجه دانشمندان اروپایی را به آن جلب نمود.در قرن هجدهم میلادی ، چندین کتیبه به خط میخی فارسی باستان در اروپا منتشر شد، از جمله : رونوشت کامل یکی از کتیبه های داریوش در تخت جمشید که ، شاردن(Chardin) جهانگرد معروف فرانسوی ، در سال1711   آن را منتشر کرد. همچنین کتیبه ای از خشایار شاه بر روی گلدانی از سنگ مرمر که کنت کایسون  (Count Caylus)  ، در سال 1762  گزارشی درباره آن به محافل علمی آن روزگار ارائه نمود.

   در سال 1765 ، كارستن نيبور(Carsten Niebuhr)  رونوشت هاي دقيق تري از كتيبه سه زباني تخت جمشيد تهيه كرد ونيبور از بررسي اين اسناد پس از بازگشت از شيراز ، در سال 1778  به انتشار آن پرداخت. نیبور از بررسی دقیق این اسناد خوبي دريافت كه ، كتيبه ها از چپ به راست و به سه گونه نظام خطي كاملا متفاوت از هم نوشته­شده­اند . چند صباحي بعد ؛ در سال 1798 م  اولافگرهارد تيخسن( Olav Gerhard tychsen ) پي برد كه اين سه نظام خطي متفاوت در كتيبه ها ، در حقيقت ، مبين سه زبان مختلف هستند و نشانه ميخ مانند موربي كه در ساده ترين نوع اين سه شيوه كتابت به طور منظم پس از چند علامت تكرار مي شود­، ظاهراً نشانه مقسم كلمات بوده است. ما او ، به اشتباه ، اين كتيبه ها را متعلق به دوره اشكانيان دانست.در سال 1802 م ؛ فردريش مونتر( Friedrich munter)مستقل از تيخسن ، علامت واژه جداكن را در اين كتيبه ها تشخيص داد و تصور كرد كه ، گروهي از نشانه هايي كه در اين سنگ نوشته ها بيشتر از نشانه هاي ديگر تكرار می­شود ، احتمالا بر مفهوم « شاه » و« شاه شاهان » دلالت می کند . او از روي برخي از قراين احتمال داد كه كتيبه­ها متعلق به دوره هخامنشي هستند. باوجود مساعي مستمر اين دانشمندان و چند تن ديگر ، هنوز پيشرفت واقعي در گشودن رموز خط ميخي فارسي باستان حاصل نشده بود ، تا اينكه گئورگ فردريش گروتفندآلماني ، در سال 1802 ، به اين كارهمت گماشت.